Cildiyede kronik, tekrarlayıcı ve tam iyileşme sağlayamadığımız bazı hastalıklar var. Hidradenitis süpürativa da bunlardan biri ve hastanın eğitimi tedavinin önemli bir parçası. Yaşam tarzındaki düzenlemeler bu zorlu hastalıkla yaşamayı kolaylaştırır, atakların sıklığını ve şiddetini azaltır.
Önce nasıl bir hastalık olduğuna bakalım:
Bir kıl dibinde tıkanma ile başlıyor her şey, sonra tıkayan maddeler -keratin, bakteri vs.- kıl dibinde gerginlik yapıyor ve patlamaya neden oluyor, etrafa saçılan içerik inflamasyona bazen de ikincil olarak enfeksiyona yol açıyor ve deri altında şişlikler, apseler, kanallarla seyreden lezyonlar oluşuyor. Sonuçta kronik, inflamatuar (yangısal) bir hastalık olarak devam ediyor.
Tedavinin amacı hastalığı tamamen yok etmek değil; kontrol altına almak, semptomları düzeltmek, yeni lezyon oluşumunu önlemek, şekil bozukluğuna fırsat vermeden lezyonları erken tedavi etmek.
Şiddetli olduğunda kişinin yaşam kalitesini ve psikolojisini, sosyal ve yakın ilişkilerini olumsuz etkileyen; ağrı, hareket kısıtlılığı ve koku nedeniyle eziyet veren hidradenitis süppürativanın hijyen eksikliğiyle ilgisi yoktur ve bulaşıcı bir hastalık değildir.
- KİLO VERİN: Hastaların çoğu kilolu ya da obezdir. Fazla kilo, kıvrım bölgelerinde sürtünmeyi ve terlemeyi artırır, terin o bölgede kalmasına yol açar ve hormonal değişikliklere, metabolik sendroma neden olur. Tüm bunlar hastalığı şiddetlendirir. Kilo vermek hastanın kendine yapacağı en büyük iki iyilikten biri bu hastalıkta. Hastalığın oluşumunda deride sürtünme, basınç gibi mekanik stresler önemli rol oynuyor. Kilo vererek ataklarını önleyebilen hastalar var. Ne kadar kilo verelim? Kilonuzun %10 kadarını vermek fark yaratır. Hareket esnasında koltuk altı kasıklar gibi bölgeler zayıf insanlarda sürtünme yapmaz, o noktaya kadar diyebiliriz kabaca.
- SİGARAYI BIRAKIN: Bu, hastanın kendine yapacağı ikinci büyük iyilik. Kilolu olmak ve sigara içimi ile hidradenitis süpürativa arasında güçlü bir ilişki var ve çoğu hasta da aktif sigara içicisidir. Nikotin, hastalığın şiddetini de ilerlemesini de artırıyor.
- AKDENİZ DİYETİ CANDIR: Hidradenitis süpürativanın bazı hastalıklarla ilişkisi olabiliyor; metabolik sendrom, kan yağı düzeyi bozuklukları, diabet, kalp ve damar hastalığı gibi… Batı tipi diyet bütün bu hastalıkları olumsuz etkilediği gibi hidradenitis süpürativayı da etkiliyor. Batı tipi, glisemik indeksi yüksek diyetle, insülin salınımı artıyor, insülin direnci oluyor, ayrıca kıl dibinde tıkanıklığı yapan hücrelerin sayısı artıyor. Akdeniz diyeti ise antiinflamatuar etki sağlar, diabet, kalp ve damar hastalıkları, kolesterol yüksekliği, fazla kilo, metabolik sendromdan koruduğu gibi, bu hastalık açısından da olumlu görünüyor.
- CİLDİ MEKANİK STRESTEN KORUYUN: İç çamaşırları dahil cildi sarmayan, sıkmayan, bedenin formunu almayan, bol giysiler giyilmesi; kemer gibi cilde baskı yapan aksesuarların kullanılmaması; sentetik olmayan, hava alan ve terletmeyen pamuklu kumaşların tercih edilmesi önemli. Dar ve sentetik giysilerin hepsine veda etmek gerek. Keza, akıntılı lezyonlar için pansuman yapılması gerekiyorsa sıkı bandaj yapılmamalı; tıkayıcı olmayan malzeme ve yumuşak sargılar kullanılmalı. Ciltte oluşabilecek her tür mekanik stresin; sürtünme, basınç, çekme, germe, sıkıştırma vb. hastalığı alevlendirebileceği akılda tutulmalı. Cildi temizlerken sert ürünler (lif kabağı, lifler, fırçalar, kese…) kullanılmamalı, aşırı ovuşturulmamalı, deri travması ve tahrişinden kaçınılmalı. Hastalık olan bölgeleri jiletle tıraş etmemeli. (Bu da tahrişe neden olur, size uygun kılları alma yöntemini hekiminize sorun. Örneğin, makasla kesmek makul bir çözümdür.)
- CİLDİNİZİ SERİN TUTUN: Terleme, cildin nemli kalması, vücut ısısı ya da çevre ısısı artışı hastalığı tetikliyor. Sıcak ve nemli iklimi olan bir yere seyahat edileceğinde atak riskine karşı antibiyotik ve ağrı kesicileri, yara bakım ürünlerini yanınıza almanızda fayda var.
- LEZYONLARIN ERKEN TEŞHİSİ: Lezyonlar yeniyken, daha apseleşmeden, akıntı sızıntı yapmadan tanıyıp hekime başvurmak, tedavi almak çok daha hafif atlatılmasını sağlar. Atak öncesinde yorgunluk, o bölgede kaşıntı ve rahatsızlık hissi olabiliyor, bu bulguların tanınması önlem almayı çabuklaştırır.
- ETKİLENEN BÖLGELERİN ANTİSEPTİKLERLE YIKANMASI: Antiseptik içeren temizleyicilerin bir kaç dakika bekletilerek uygulanması hekimiz tarafından önerildiyse uygulanmalı. (Abartıya kaçmamak ve yanlış kullanmamak için hekim tavsiyesi alın.) Aknede kullanılan temizleyiciler de önerilebiliyor, benim en çok önerdiğim -antiinflamatuar etkisi de olduğu için- çay ağacı yağı içeren temizleyiciler.
- DİĞER TETİKLEYİCİLER: Yukardakilere ek olarak stres, hormonal değişiklikler ve menstrüasyonun da tetikleyici olduğunu hatırlatalım.
- MULTİDİSİPLİNER ÇARE ARAMA: Psikolojinizi etkiliyorsa psikiyatriden, hormon sorununuz varsa endokrin uzmanından, enfeksiyon için intaniyeciden, cerrahi müdahale gerekiyorsa plastik cerrahtan, eşlik eden eklem problemleri olduğunda romatologtan, şiddetli kronik ağrı olursa algolojiden yardım alabilirsiniz. Bütün bunlar hastalık sürecinde ihtiyaç duyma olasılığınız olan branşlardır.
Son olarak, cilt hastalıklarının internet görüntüleri genellikle en kötü hallerini gösterir. Bütün hastalıklar gibi hidradenitis süpürativa da çok hafiften şiddetliye kadar çeşitli formlarda seyreder. Böyle bir tanı aldıysanız; pek çok hastanın ara sıra koltuk altı kasık gibi bölgelerde çıkan bir kaç ağrılı kabartıyla, şekil bozukluğu olmadan yıllarını geçirdiğini; her formu için yukarıdaki önlemlerin sizi rahatlatacağını hatırlayın lütfen.